سیری در سوابق فرهنگی و علم آموزی در مرکز ویلکیج شمالی

آخرین مطالب

امکانات وب

سیری در سوابق فرهنگی و علم آموزی در مرکز ویلکیج شمالی

باسمه تعالی

سیری در سوابق فرهنگی و علم آموزی در مرکز ویلکیج شمالی

تدوین و ارائه از:اکبر محمد زاده

دانش آموخته کارشناسی ارشد از دانشگاه علم صنعت ایران

Ø مقدمه

مرکز دهستان ویلکیج شمالی از دوره قاجار ،ننه کران بوده از زمان احصائیه در اسناد و سجل افراد نیز منعکس گردیده است . شامل آبادی های :اولاغان/ ارپاتپه سی / پته خور / جگرکندی / جله گران / خانقاه سفلی /خانقاه علیا/خشه حیران/دگرماندرق/دودران/سولیدرق/سولا/کریم کندی /دیمه داغل/ کله سر /كنازق/گللو/مهدي پستی/ننه کران/نوده/ ینگجه /طرح منابع طبیعی

سادات ننه کران اهل فضل و دانش بودند و از عالمان و روحانیون با سواد و روشن فکر و ذی نفوذ منطقه به حساب می آمدند در کل منطقه از ویلکیج شمالی و مرکزی و جنوبی تا منطقه فولادلو و باغرو حتی خود اردبیل مرید ان و دوستداران زیادی داشتند . اکثر سادات ننه کران ازجمله سید محمد و سید حمزه و سید فخرالدین تحصیل کرده نجف اشرف بودند مرحوم سید عبدالغنی هم دانش آموخته نجف اشرف بود (می گویند اگر سید عبدالغنی در سال 56 فوت نمی کرد بسیار محتمل بود در تراز علمی و مقام معنوی چنان پیشرفت کند که جزئ مراجع تقلید در کشور گردد)، این عده از عالمان دینی و سادات ننه کران هیچ مخالفتی با تاسیس مدرسه به سبک امروزی نقل نشده است. در شرح حال سید فخرالدین موسوی نوشته اند ایشان تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش به پایان رساند ، ایشان متولد سال 1309می باشند یعنی مابین سال 1315تا 1319کلاسهای تهیه و اول تا چهارم ابتدایی را در ننه کران خوانده است.سادات فرزندان اناث و ذکور خود را در روستا به درس قران نزد آخوند باجی یا افراد قرآن سواد می گذاشتند ، حتی قاریان و حافظان قرآن را تربیت و مناجات ماه رمضان و ادعیه و روضات ماه محرم را با این ترتیب مجلس گردانی می کردند.مجالس درس و شاگردان متعدد نیز نزد ایشان در اینجا تلمذ می کردند.

شایان ذکر است در جستجو ی که ، اخیرا انجام داده ام ،138نفر معلم بازنشسته و مشغول کار پیدا کرد ه ام که زادگاهشان ننه کران می باشد.

Ø مکتب خانه داری

در سال 1302 مرحوم میرزا ابراهیم ،در خانه اش درروستای ننه کران مکتب خانه ای تشکیل داد عده ای از کودکان، نوجوانان و جوانان مشغول قران خواندن شدند آنچنان که روایت می شود میرزا ابراهیم سواد اندکی داشت و الفبا هم تدریس می کرد ، نقل است همچون روش تدریس و مواد درسی ان روزگاران مکتب خانه های کشور قرآن، گلستان و بوستان سعدی تدریس می شد.که افراد مسن باسواد ننه کران اکثرا گلستان و بوستان را کامل خوانده بودند و اطلاعات عمومی سطح بالای افرادی مثل اقای حاج علی حبیب زاده و مرحوم حاج مرتضی نوراللهی ، و بسیاری از ساکنان قریه به همین دلیل بوده همچنان که همه می دانند از قدیم مرکز ویلکیج شمالی به مهد علم و فرهنگ و ادب مشهور است.

مطالبی که ارائه می شود ، اطلاعاتی است که عمدتا توسط افراد مسنی از جمله حاج علی حبیب زاده و مرحوم صالح محمدزاده و عده ای دیگر با همکاری برادرم آقای مهندس جعفر محمدزاده و جمعی از اهالی محل بیان شده است.

از میان افراد قران سواد مکتب خانه ای مرحوم علی اهنگری را می توان نام برد که با صوت زیبایی در مجالس قرآن قرائت می کرد ، در سال 1310 کربلایی رجبعلی در اینجا به جای مرحوم میرزا ابراهیم مکتب خانه دایر کرد ، و بچه ها مشغول تحصیل قرآن و ابجد _ هوز شدند ؛

در مکتب خانه ها علاوه بر حروف ابجد و روخوانی قرآن صاحبان ذوق و قریحه و مکتب داران باسواد بوستان و گلستان سعدی هم تدریس می کردند ؛می گفتند فرد در 6 سالگی کلام سعدی را ازبر می کند و در شصت سالگی متوجه معنا و مفهوم کلام سعدی می شود ، یعنی تجارب زندگی حکمت گفتار شیخ اجل را بر آدمی آشکار می کند.

تحصیلات به شیوه نوین

در سال 1316 اهالی یک خانه با چهار اتاق با پول اهالی خریداری شد ،مدرسه ای بنام نادر شاه افشار تاسیس گردید نه نفر دختر هم ثبت نام کردند , سال اول را تهیه و کلاس بعدی را کلاس اول می گفتند . سال تاسیس دبستان دولتی نادشاه افشار که بعد از انقلاب به میثم تغییر یافت در سربرگ ها و دفاتر 1317قید گردیده است.

آنهائی که قرآن خوانده بودند و الفبا می دانستند کلاس تهیه را نرفتند و مستقیما به کلاس اول نام نویسی کردند تا کلاس چهارم در ننه کران تدریس می شد اولین معلمی که به ننه کران آمد مرحوم نصرت الله مطلعی نمین بود ایشان به ادبیات فارسی مسلط بود ند و دوسال اول و دوم را به تنها اداره می کردند. ،دومین معلم آقای عبدالله عبدالهی ساکن خانقاه سفلی بوده تا کلاس نهم درس خوانده بود وفردی با دانش و باسواد بودند.

در آن سال هااز سوی دولت مرکزی در دوره پهلوی اول برای تجهیز مدارس ، میز و نیمکت به اردبیل فرستاده شده بود که بدلیل مشکلاتی از جمله کافی نبودن کلاس های درس یا مخالفت ها ، قصد برگرداندن مازاد میز و نیمکت ها به تهران را داشته اند معتمدین و صاحبان موقعیت در نمین با خبر شده با ملاحظه اجاره محلی برای تشکیل مدرسه توسط اهالی ننه کران ،میز و نیمکت هارا به مدرسه جدید التاسیس روستای ننه کران ارسال می کنند. علی رغم جنگ جهانی دوم ،اشغال منطقه توسط روسها ظهور فرقه دموکرات آذربایجان و تحولاتی که در دوره مذکور در منطقه بخصوص ننه کران و در اشتراک با آستارا اتفاق افتاد . تحصیل و فعالیت مدرسه ادامه یافت ،یاد آور می شود که به تاریخ 1287هجری شمسی اولین مدرسه بنام حکیم نظامی در آستارا دایر گردید .

اشتراکات فرهنگی و قومیتی و همبستگی که بین ویلیکیج به خصوص ننه کران و آستارا برقرار بوده نفوذ فرهنگی و اهمیت یافتن آموزش و پرورش را به دنبال داشته به طوریکه در یک مقطع زمانی و با رشد تجاری و جمعیت پذیری ،مرکز ویلکیج شمالی از کل روستاهای شهرستان اردبیل پیشی گرفته سرآمد منطقه می گردد،تا سال 1345 شهرستان آستارا جزو شهرستانهای استان آذربایجان محسوب و تابع فرمانداری کل اردبیل بود از این رو بسیاری از دانش آموزان دهه 30 و 40 و 50 در مدارس آستارا تحصیل کرده اند.

با بررسی سابقه درخشان و دایر بودن مدرسه از 110 سال پیش ، بندر آستارا خانه دوم ننه کرانی ها ،علی رغم قابلیت جمعیتی و موقعیت ممتاز خود در بحث گردشگری مشابه شهرستانهای اردبیل ، از جمله نمین مستحق دایر گردیدن دانشگاه سراسری از جمله رشته های گردشگری و اقتصاد بین الملل و شهرسازی و رشته های مشابه می باشد . جاداردجناب آقای داداشی نماینده مجلس شهرستان که ننه کرانی الاصل هستند در این راستا گامهای اساسی برداشته به اعتلای جایگاه تاریخی آستارا کمک کند.

در اثنای جنگ جهانی دوم حزب دموکرات آذر بایجان تشکیل گردید و یک سال اختیارات منطقه در دست آنها بوده می گویند کتابهای به زبان ترکی به مدارس فرستاده بودند.به نوشته بابا صفری در کتاب اردبیل در گذرگاه تاریخ ننه کران یکی از کانون های منطقه ای حزب دموکرات بود

سوای بحث های ترقی خواهی یا اعتقادی و موضوعات مترتب ،گرایشات سیاسی آن دوران به رهبری فرضی دهقان علت اصلی گرایش را می توان ارتباطات و روادید چندین ساله اهالی محل با آذربایجان شوروی و باکو وتفلیس و روسیه دانست.

با توجه به سابقه تجاری که در تاریخ تحلیلی ننه کران اشاره کرده ام و روادیدی که قبل از براه افتادن بندر انزلی و راه آهن تبریز دایر بوده ،از جمله مسیرهای مواصلاتی پر رونق منطقه از ننه کران عبور می کرد.

با مراجعه به سوابق قبل از شروع جنگ جهانی دوم ،وبا در نظر گرفتن موقعیت خط القعر بودن محل استقرار اینجا ،خط آهن اردبیل آستارا را از کنار تپه ننه کران و جاده را از داخل روستا عبور می کرد.

تحولات بعدی این موقعیت را از دست ما خارج کرد به نحوی که تجار اردبیل از جمله ارمنی ها از اردبیل کوچ کردند.اما تردد روزانه حوزه نفوذ برای 40 سال بعدی موقعیت خود راحفظ کرد.از جمله موارد بارز این حو

تا قبل از انقلاب بلشویکی در روسیه مراودات بازرگانی با روسیه تزاری و منطقه قفقاز به راحتی برقرار بوده از این قرار تجارت و صنعت و حتی کار در مراکز صنعتی باکو وتفلیس امکان پذیر بوده ،مرزهای اهنین دوره استالینی به این مراودات پایان داد. در اواسط دهه بیست و بعد از غلبه دولت مرکزی بر دولت خودمختار آذربایجان و فرار پیشه وری رهبر فرقه دموکرات ، دولت وقت ایران برنامه پیکار با بیسوادی را در سراسر کشور از جمله منطقه اذربایجان دایر نمود .

در این برنامه علاوه بر مدرسه روزانه ، دوره آموزش اکابر یا پیکار بابیسوادی برقرار گردید ، عده کثیری از اهالی که قبلا محروم از تحصیل شده بودند ،راهی مدرسه شده باسواد شدند ، حتی تا دوره مصدق نیز برنامه ادامه پیدا کرد . معروف است یک نفر جارچی یا فراش مسجد را مامور می کردند تا در ابتدای سال تحصیلی والدین را جهت ثبت نام کودکان و فرستاندن انها به مدرسه تشویق کنند، تا فرزندان آنها افراد تحصیل کرده و با سواد شوند. در اوایل دهه سی ، دختران نیزدر مدرسه ثبت نام کردند و فراش مدرسه به در تک تک خانه ها برای تشویق والدین جهت مدرسه رفتن دختر بچه ها مراجعه می کرد . تا به سال 1337تنها مدرسه روستا با تعداد شاگردان قابل توجه ابتدایی بود.

Ø ارتقائ مراکز آموزشی

دانش آموزان بعداز پایان ششم ابتدایی به نمین یا اردبیل یا آستارا برای ادامه تحصیل می رفتند ، این باعث می شد دختران بیشتر از تحصیل محروم می شدند . محدودیت موجب ترک تحصیل می شد،اولین افرادی که با ادامه تحصل در مراکز آموزشی مذکور موفق به دریافت مدرک سیکل یا دیپلم شدند برای تدریس به ننه کران برگشتند . در این اثنا دانشسرای مقدماتی نیز در تبریز و اردبیل برقرار و افراد بیشتری از محصلان به استخدام آموزش و پرورش ( اداره وقت فرهنگ)در آمدند.

در سال 1338 اولیای دانش آموزانی که به دوره اول متوسطه راه یافته بودند و کلاس هفتم را مجبور بودند به مراکز آموزشی آستارا ونمین یا اردبیل بروند به آقای سبطی رئیس آموزش و پرورش اردبیل مراجعه و از او می خواهند در ننه کران مدرسه متوسطه دوره اول برقرار گردد ،تعداد دانش آموزان نیز قابل توجه بودند .یک نفر از اهالی بنام علی اکبر جهانزاد در تهران به استخدام آموزش و پرورش در آمده بود ، ریش سفیدان روستا از جمله آقای علی حبیب زاده به ایشان نامه می نویسند و از اومی خواهند در خصوص بر قراری دوره اول متوسطه به اهالی کمک کنند .

آقای جهانزاد قول می دهد یا من در آموزش و پرورش نمی مانم و یا برای ننه کران مدرسه متوسطه را می گیرم ،ایشان با آقای سبطی هماهنگ می کند و از او قول می گیرد ،آقای سبطی اظهار می دارد اگر برای کل منطقه اردبیل یک مدرسه متوسطه مجوز بگیرم ؛ آن مدرسه برای شما خواهد بود بدین ترتیب دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 39-38در ننه کران دایر می گردد.

تعداد دانش آموزانی که از خود اهالی و حوزه نفوذ آموزشی ویلکیج در مدرسه متوسطه تحصیل می کردند از روستاهای آرپاتپه ،کله سر ،پته خور ،گللو ، قره چناق ،ینگجه و جگر کندی و دگرماندرق آبی بیگلو، سعید آباد برای تحصیل مراجعه می نمودند.دراثنای سالهای اولیه معلمان از مناطق مختلف کشور برای برای تدریس به روستا می آمدند .

دراواخر سال های دهه چهل نظام آموزشی از ابتدایی ، متوسطه سبک ژاپنی به سبک فرانسوی (ابتدایی – راهنمایی – متوسطه ) تغییر یافت و سه مدرسه به ترتیب 6 کلاسه و چهار کلاسه و سه کلاسه در روستا احداث گردید . قبل از ساخت مدرسه ابتدایی که یادگار و نماد علم وفرهنگ و تحصیل درننه کران و منطقه ویلکیج می باشد و ارزش فراوان معنوی دارد ،اشخاص و شخصیت های بزرگی را تحویل جامعه علمی و اجرایی کشور داده است.

Ø توسعه فرهنگی در سایه دانش

دانش آموزان در دوره پهلوی دوم به شکل مختلط تحصیل می کردند ، در سالهای انتهای دهه پنجاه تعداد دانش آموزان در دوسری قبل از ظهر و بعد از ظهر دخترانه و پسرانه به 500 نفر بالغ گردید . دانش آموزان و تحصیل کردگان مدارس مذکور علاوه برا ینکه در مراکز آموزشی و دانشگاهها مشغول خدمت شدند ،در کارهای اجرایی از قبیل پزشکی ،دندان پزشکی و مهندسی ، اداری و کارمندی و تدریس در دانشگاه مقامات بالای کشوری و لشکری و قضاوت و.... نیز حضور یافتند از این قبیل مشاهیر و افتخارات ننه کران

محمد رامزی ،حجت الله سیف الهی ،سیف اله سیف الهی ، بلال دولتی ، مطلب نظافتی ،محمد اسلامی ، رشید جهان شاهی و سیروس ودادی مقدم ،و مسعود نعمتیان راد و...را می توان نام برد.

اولین معلم زن از محل به نقل افراد خانم فاطمه حبیب زاده و اولین پزشک زن خانم پریرخ رامزی می باشند.

با فعالیت مدارس و استقبال و شور حال تحصیل ، تشویق و اهمیت دادن اهالی فرهنگ دوست و روشن فکر ، تحصیل در مرکز ویلکیج شمالی به اوج خود رسید و در مناطق اطراف و حتی خود اردبیل انگشت نما گردید بعد از انقلاب این افتخار به اوج خود رسید و سه دوره یکی از نمایندگان منطقه در مجلس شورای اسلامی ، سید فخرالدین موسوی ننه کران و همزمان در دو دوره نماینده مردم استان در مجلس خبرگان رهبری ایشان تعیین گردیدند.

در حال حاضر نماینده مردم آستارا در مجلس شورای اسلامی نیز اصالتا ننه کرانی می باشند . در اواسط دهه چهل یک نفر معلم که در مدرسه ننه کران مشغول تدریس بودند قرار بوده به وزارت بهداشت منتقل شوند ایشان به اهالی قول می دهد برای روستا آب آشامیدنی لوله کشی تامین نماید و اولین آبرسانی بهداشتی لوله کشی و اولین درمانگاه در منطقه در این ننه کران دایر می گردد.

دانش آموزان مدارس سه گانه اینجا همیشه در منطقه نمین نمرات اول را می آوردند و حتی دانش آموزان نمین به اذعان خودشان به گرد استعداد های درخشان اینجا نمی رسیدند ، افراد ممتازی که به کرات در منطقه آموزش و پرورش درخشیدند. از جمله اقدامات فرهنگی ماندگار دیگر در سالتحصیلی 1361- 1362 حدود 12 نفر از محصلین دوره از جمله آقایان فرمان فروغی و جواد میرزاجانی ،خدابخش و...دبیرستان اهل روستا که سال آخر نظری در رشته علوم انسانی تحصیل می کردند به مکاتبه و پیگیری پرداخته توانستند مجوز دوره دبیرستان را گرفته در مدرسه آجری اولین کلاسهای دوره دبیرستان دایر گردید ،سپس در سال های بعد برای مقاطع دیگر تحصیلی در رشته ادبیات و علوم تجربی ثبت نام گردید و دوره کامل دبیرستان پسرانه را فعال نمود.

دانش آموزان پسر حوزه نفوذ آموزشی مرکز ویلکیج شمالی از روستاهای کله سر ، آرپاتپه و پته خور و گللو و قره چناق و دگرماندرق و سعید آباد برای تحصیل در دوره های راهنمایی و متوسطه به ننه کران می آمدند. در سالهای دهه 60 دو مدرسه جدید برای استفاده محصلین دوره های مختلف و به تفکیک دخترانه و پسرانه ساخته شد و این محل صاحب 5 مدرسه با هشتصد الی نهصد دانش آموز و هرسه مقطع تحصیلی ابتدایی و راهنمایی و متوسطه شد.

تعداد باسوادان و نسبت آنها در سر شماری سال 1365 در کل منطقه رتبه اول را بخود اختصاص داد و در سایه همین علاقه اکثریت قریب به اتفاق بچه های لازم التعلیم ودر سن تحصیل دختر و پسر در دهه های چهل و پنجاه و شصت به این طرف همه داوطلبانه و با شوق و اشتیاق وارد مدرسه شده باسواد گردیدند.

اقدامات شایسته فرهنگی با هدف جلب مشارکت و انگیزش جوانها و کشف و شکوفایی استعداد ها در سالهای دهه هفتاد بامحوریت آقای لطفعلی بامداد شکل گرفت از قبیل تشکیل حلقه های بحث و تحلیل و دایر نمودن مرکز فرهنگی برای جوانان و کتابخانه , آقای محمد جعفر بامداد و هیات امنای مسجد ننه کرانی ها در تهران از ایشان حمایت و از این اقدامات و کارهای فرهنگی مرحوم سید محمدتقی موسوی نجفی ننه کران پسر سید احمد موسوی برادرزاده سید فخرالدین موسوی ننه کران نیز حمایت کردند . در اثر این اقدامات فرهنگی چهره های دانشگاهی و اجرایی از جمله آقای دکتر بهنام صحرانورد استاد دانشگاه و آقای کمال صباحی از قضات دادگستری استان اردبیل و سایرین را می توان نام برد.

از دیگر اقدامات ایشان دریافت مجوز فرهنگسرا و احداث فونداسیون برای فرهنگسرا به کمک مرحوم جبرائیل نمازی بود که متاسفانه مراحل نصب سوله و تکمیل آن صورت نگرفت . جا دارد این اقدامات و تلاش ها همچنان تداوم داشته از ظرفیت ها و توان و استعدادهای منطقه به نحو احسن بهره برداری بعمل آید.

Ø نکو داشت دکتر سیف اله سیف اللهی ننه کران

در مقطع کنونی و با بررسی راستین سوابق علمی ، در روز اردبیل از مقام علمی پروفسور سیف الله سیف الهی تجلیل به عمل می آید

سیف الله سیف اللهی که آثار مختلفی را در حوزه ی جامعه شناسی به رشته تحریر در آورده در گفت و گو با ایرنا به نقش بی بدیل طبقه متوسط در روند رشد و توسعه ی جوامع اشاره و تاکید کرد: تاثیرگذاری مثبت طبقه ی متوسط مشروط به رشد و توسعه متوازن و ساختارمند آن است.

سیف اللهی عضو هیات علمی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و دانش آموخته ی دانشگاه های تهران، میشیگان و ادینبورگ، محقق و مدرس مطالعات توسعه، گروه های قومی، مسایل توسعه و مسایل اجتماعی ایران است.

او همچنین مدیر پژوهشکده ی جامعه پژوهی و برنامه ریزی المیزان و موسسه انتشارات جامعه پژوهان سینا است و بیش ترین وقت خود را به راه اندازی و انتشار فصلنامه تخصصی «جامعه پژوهی»، تالیف کتاب های خود و ارایه ی مشاوره های پژوهشی به سازمان ها و موسسات دولتی و غیر دولتی و راهنمایی رساله های دانشجویی دوره کارشناسی ارشد و دکتری اختصاص داده است.